Rule Book cho PRD kỷ nguyên AI

Chắc hẳn team mình ai cũng từng trải qua cảnh này rồi nhỉ?

Trong một buổi họp, Product thì hăng hái mô tả một tính năng siêu hay. Bạn Designer thì gật gù hình dung ra một giao diện long lanh. Đến lúc anh em Dev bắt tay vào làm, sản phẩm ra lò lại... chẳng giống ai trong hai người kia nghĩ cả.

Kết quả là gì? Là những cuộc họp "làm rõ" kéo dài, là những pha "đập đi xây lại" tốn công, và là câu hỏi muôn thuở: "Ủa, tưởng ý mọi người là vầy?"

Thường thì "thủ phạm" chính là cái PRD (tài liệu yêu cầu sản phẩm) – được viết mỗi người một kiểu, chỗ thì khó hiểu, chỗ thì thiếu trước hụt sau.

Để giải quyết dứt điểm chuyện này và giúp anh em mình làm việc ăn ý hơn, chúng ta sẽ thống nhất một "khuôn chung" để viết PRD.

Mục đích không phải để thêm quy tắc rườm rà, mà là để:

• Tất cả cùng nói chung một ngôn ngữ: Product muốn gì, Dev hiểu nấy, QA biết cần test cái gì.
• Tiết kiệm thời gian: Đỡ phải hỏi đi hỏi lại những câu cơ bản.
• Tránh "sáng tạo ngược": Mọi người đều biết rõ cái gì cần làm (In-scope) và cái gì chưa cần đụng đến (Out-of-scope).
• Làm việc vui vẻ hơn: Ít cãi nhau, ít hiểu lầm, dành năng lượng để làm ra sản phẩm xịn.

Nói đơn giản, đây là bộ quy tắc giúp chúng ta làm việc cùng nhau hiệu quả và nhẹ đầu hơn. Giờ thì, cùng xem qua "luật chơi" chung của team mình nhé!

I. Các Nguyên Tắc Bao Trùm

Nguồn Thông Tin Chính Thức Duy Nhất (Single Source of Truth): PRD là tài liệu định nghĩa cuối cùng cho tính năng. Mọi quyết định và thảo luận phải được cập nhật tại đây.

Rõ Ràng và Tường Minh: Viết bằng ngôn ngữ đơn giản, tránh thuật ngữ mơ hồ, đảm bảo mọi thành viên (từ kinh doanh đến kỹ thuật) đều hiểu như nhau.

Tập Trung vào "Tại Sao" và "Cái Gì": PRD phải trả lời câu hỏi "Tại sao chúng ta làm điều này?" và "Chúng ta cần xây dựng cái gì?". Câu hỏi "Làm như thế nào?" thuộc về tài liệu thiết kế kỹ thuật.

Là một Tài Liệu "Sống": PRD cần được cập nhật liên tục trong suốt vòng đời phát triển khi có các quyết định mới hoặc thay đổi được thống nhất.

II. Cấu Trúc PRD Toàn Diện

Một PRD tiêu chuẩn phải chứa các phần sau theo đúng thứ tự được đề xuất để đảm bảo dòng chảy logic từ bối cảnh đến chi tiết triển khai.

## Thông Tin Chung

## Tổng Quan & Mục Tiêu

## Phạm Vi & Giả Định

## Yêu Cầu Nghiệp Vụ

## Yêu Cầu Chức Năng (và Các Trường Hợp Kiểm Thử Kỹ Thuật)

## Yêu Cầu Phi Chức Năng

## Thiết Kế & Trải Nghiệm Người Dùng (UX/UI)

## Kế Hoạch Phát Hành & Đo Lường

## Phụ Lục

Bộ Quy Tắc Chi Tiết Cho Từng Phần

1. Thông Tin Chung (Metadata)

Mục đích: Cung cấp thông tin tổng quan nhanh về tài liệu.

Nội dung:

Tên tính năng: Rõ ràng, súc tích.

Người tạo/Chủ sở hữu: Product Manager chịu trách nhiệm.

Các bên liên quan chính: Liệt kê các cá nhân chủ chốt (Engineering Lead, Design Lead, QA Lead, v.v.).

Trạng thái: (Ví dụ: Nháp, Đang review, Đã duyệt, Đang phát triển).

Ngày cập nhật cuối:

2. Tổng Quan & Mục Tiêu

Mục đích: Thiết lập bối cảnh "Tại sao" chúng ta cần xây dựng tính năng này.

Nội dung:

A. Bối cảnh & Vấn đề cần giải quyết: Mô tả ngắn gọn tình hình hiện tại, cơ hội hoặc "nỗi đau" của người dùng/doanh nghiệp mà tính năng này sẽ giải quyết.

B. Mục tiêu (Goals): Liệt kê 2-3 mục tiêu chính mà tính năng này hướng tới. Mục tiêu phải tuân thủ nguyên tắc S.M.A.R.T (Cụ thể, Đo lường được, Khả thi, Liên quan, Có thời hạn).

C. Tiêu chí thành công & Chỉ số đo lường (Success Metrics): Định nghĩa rõ ràng cách chúng ta biết tính năng đã thành công. Gắn liền với các chỉ số cụ thể (KPIs). Ví dụ: "Tăng tỷ lệ hoàn thành đơn hàng lên 5% trong Q3," "Giảm thời gian tạo báo cáo từ 5 phút xuống còn 1 phút."

3. Phạm Vi & Giả Định

Mục đích: Vạch ra ranh giới rõ ràng cho dự án để tránh "scope creep" (phình to phạm vi).

Nội dung:

A. Trong phạm vi (In-Scope): Liệt kê dưới dạng gạch đầu dòng những gì sẽ được thiết kế, xây dựng và ra mắt trong phiên bản này một cách rõ ràng.

B. Ngoài phạm vi (Out-of-Scope): Liệt kê cụ thể những gì sẽ KHÔNG được làm. Điều này cũng quan trọng như phần "In-Scope" để quản lý kỳ vọng.

C. Giả định (Assumptions): Liệt kê những điều chúng ta tin là đúng nhưng chưa được xác thực 100%. Nếu các giả định này sai, nó có thể ảnh hưởng đến dự án. (Ví dụ: "Chúng ta giả định người dùng đã quen với luồng thanh toán hiện tại").

D. Phụ thuộc (Dependencies): Liệt kê các công việc/đội nhóm khác mà tính năng này phụ thuộc vào, hoặc ngược lại. (Ví dụ: "Phụ thuộc vào team API cung cấp endpoint X," "Team Marketing cần tính năng này để khởi chạy chiến dịch Y").

4. Yêu Cầu Nghiệp Vụ

Mục đích: Kết nối mục tiêu kinh doanh với nhu cầu cụ thể của người dùng.

Nội dung:

A. Câu Chuyện Người Dùng (User Story): Định dạng: Với vai trò là một [chân dung người dùng], tôi muốn [hành động/mục tiêu], để tôi có thể [đạt được một lợi ích/kết quả].

B. Giá Trị Kinh Doanh: Danh sách gạch đầu dòng mô tả lợi ích cho doanh nghiệp (Tăng doanh thu, giảm chi phí, cải thiện hiệu suất, v.v.).

5. Yêu Cầu Chức Năng (FRs) và Các Trường Hợp Kiểm Thử Kỹ Thuật (TTCs)

Mục đích: Chi tiết hóa "Cái gì" hệ thống phải làm và "Làm thế nào để xác minh" nó hoạt động đúng.

Quy tắc:

Cấu trúc Lồng Nhau: Mỗi khối TTC phải được đặt ngay lập tức bên dưới phần Tiêu Chí Chấp Nhận (AC) của FR mà nó kiểm thử.

FR - Định danh & Cấu trúc:

Mã định danh duy nhất: ###FR-001, ###FR-002,...

Bao gồm Mô tả (1-2 câu) và danh sách Tiêu Chí Chấp Nhận (cụ thể, có thể kiểm thử, không mơ hồ).

TTC - Định dạng:

Tiêu đề: ###Các Trường Hợp Kiểm Thử Kỹ Thuật cho FR-XXX.

Mã định danh test case: **TC-FR[X]-YYY**.

Quy tắc giãn cách: Chính xác một dòng trống sau tiêu đề TTC và không có dòng trống giữa các test case trong danh sách.

6. Yêu Cầu Phi Chức Năng (Non-Functional Requirements - NFRs)

Mục đích: Định nghĩa các tiêu chuẩn về chất lượng, hiệu suất và ràng buộc của hệ thống.

Nội dung (ví dụ):

Hiệu năng (Performance): Thời gian tải trang phải dưới 2 giây. Hệ thống phải xử lý được 100 yêu cầu đồng thời.

Bảo mật (Security): Tuân thủ tiêu chuẩn mã hóa X, tất cả dữ liệu người dùng phải được ẩn danh.

Khả năng truy cập (Accessibility): Tuân thủ tiêu chuẩn WCAG 2.1 AA.

Bản địa hóa (Localization): Giao diện phải hỗ trợ tiếng Việt và tiếng Anh.

7. Thiết Kế & Trải Nghiệm Người Dùng (UX/UI)

Mục đích: Cung cấp tài liệu tham chiếu trực quan cuối cùng.

Nội dung:

A. Luồng người dùng (User Flow): Có thể nhúng sơ đồ hoặc liên kết đến công cụ vẽ (Miro, Whimsical).

B. Thiết kế chi tiết (High-Fidelity): Chỉ cung cấp liên kết đến nguồn thiết kế chính thức (Figma, Adobe XD). Không nhúng ảnh vào PRD.

8. Kế Hoạch Phát Hành & Đo Lường

Mục đích: Vạch ra cách đưa sản phẩm đến tay người dùng và theo dõi sự thành công của nó.

Nội dung:

Kế hoạch phát hành (Release Plan): Phát hành theo từng giai đoạn (phased-rollout), A/B testing, hay phát hành cho tất cả người dùng?

Kế hoạch truyền thông (Go-to-Market): Phối hợp với Marketing/Sales như thế nào? Cần tài liệu hướng dẫn không?

Kế hoạch đo lường: Team nào sẽ theo dõi các chỉ số thành công? Tần suất báo cáo?

9. Phụ Lục

Mục đích: Nơi lưu trữ các thông tin bổ sung, câu hỏi, hoặc các quyết định đã được đưa ra.

Nội dung:

Hỏi & Đáp (Q&A): Ghi lại các câu hỏi quan trọng và câu trả lời đã được thống nhất trong quá trình thảo luận.

Các cân nhắc cho tương lai (Future Considerations): Liệt kê các ý tưởng hoặc cải tiến tiềm năng cho V2, V3...

Thuật ngữ (Glossary): Giải thích các thuật ngữ riêng của dự án nếu có.

----

Chốt lại, đó là tất cả những gì chúng ta cần để làm việc ăn ý với nhau.

Bộ quy tắc này là "vũ khí" chung của team, giúp tiết kiệm thời gian, giảm thiểu rủi ro và đảm bảo sản phẩm cuối cùng chính là thứ mà tất cả chúng ta mong muốn. Có thể ban đầu sẽ hơi lạ tay một chút, nhưng tin mình đi, nó sẽ giúp công việc của cả team nhẹ nhàng hơn rất nhiều.

Cảm ơn mọi người đã đọc, và giờ thì... chiến thôi!